کابوس، خواب آزار دهنده‌ای است که با احساسات منفی همراه است، مانند اضطراب یا ترس که فرد را از خواب بیدار می‌کند. کابوس در کودکان شایع است اما در هر سنی ممکن است رخ دهد.
اگرچه کابوس‌های شبانه رایج هستند، اما اختلال کابوس نسبتاً نادر است. اختلال کابوس زمانی است که کابوس‌ها زیاد اتفاق می‌افتند، باعث ناراحتی می‌شوند، خواب را مختل می‌کنند، باعث مشکلاتی در عملکرد روزانه می‌شوند یا ترس از خوابیدن ایجاد می‌کنند.
کابوس‌ها ممکن است در کودکان بین 3 تا 6 سال شروع شود و بعد از 10 سالگی کاهش یابد.
در این مقاله قصد دارم به معرفی کابوس و اختلال کابوس، نشانه‌ها و علائم، علل، درمان و درمان خانگی آن بپردازم.
کابوس چیست؟
کابوس‌ها رویاهای واقعی و آزار دهنده‌ای هستند که فرد را از خواب عمیق بیدار می‌کنند. باعث می‌شوند که فرد از ترس، احساس تپش قلب کند. کابوس‌ها اغلب در طول دوره REM خواب (حرکات سریع چشم) رخ می‌دهند، زمانی که افراد به طور معمول رویاها و خواب‌ها را می‌بینند. از آنجایی که دوره‌های REM خواب هر چه از شب می‌گذرد به تدریج طولانی‌تر می‌شوند، ممکن است فرد در ساعات اولیه صبح کابوس‌های شبانه را تجربه کند.
اگرچه کابوس‌ها و وحشت‌های شبانه هر دو باعث می‌شوند افراد با ترس شدید از خواب بیدار شوند، اما آنها متفاوت هستند. وحشت شبانه معمولاً در چند ساعت اول پس از به خواب رفتن رخ می‌دهد و به عنوان احساسات تجربه می‌شوند، نه رویا، بنابراین افراد به یاد نمی‌آورند که چرا هنگام بیدار شدن از خواب می‌ترسند.
موضوعات کابوس
موضوعات کابوس‌ها از فردی به فرد دیگر متفاوت است. با این حال، برخی از کابوس‌های معمول هستند که بسیاری از مردم آن را تجربه می‌کنند. به عنوان مثال، بسیاری از بزرگسالان کابوس می‌بینند که نمی‌توانند به اندازه کافی سریع بدوند تا از خطر فرار کنند یا در حال سقوط از ارتفاع هستند. اگر فرد یک تروما(رویداد آسیب‌زا)، مانند حمله یا تصادف را پشت سر گذاشته باشد، ممکن است کابوس‌های مکرری در مورد تجربه خود ببیند.
علائم و نشانه های کابوس
یک کابوس ممکن است شامل این ویژگی‌ها باشد:
- رویای فرد واضح و واقعی به نظر می‌رسد و بسیار ناراحت کننده است.
- خط داستانی رویای فرد معمولاً مربوط به تهدیدات ایمنی یا بقا است، اما می‌تواند موضوعات آزاردهنده دیگری نیز داشته باشد.
- رویای فرد باعث بیدار شدن فرد می‌شود.
- فرد در نتیجه رویای خود احساس ترس، اضطراب، عصبانیت، غمگینی یا انزجار می‌کند.
- فرد وقتی در رختخواب است احساس می‌کند عرق کرده است و تپش قلب دارد.
- فرد می‌تواند پس از بیدار شدن به وضوح جزئیات رویای خود را به خاطر بیاورد.
- خواب فرد باعث ناراحتی و تنش می‌شود که سبب می‌شود فرد به راحتی دوباره به خواب نرود.
نشانه اختلال کابوس
کابوس‌ها تنها در صورتی به عنوان یک اختلال در نظر گرفته می‌شوند که:
- وقوع مکرر
- ناراحتی یا اختلال عمده در طول روز، مانند اضطراب یا ترس مداوم، یا اضطراب قبل از خواب در مورد دیدن یک کابوس دیگر
- مشکلات تمرکز یا حافظه، یا فرد نمی‌تواند از فکر کردن به تصاویر رویاهای خود دست بردارد
- خواب آلودگی، خستگی یا کم انرژی بودن در طول روز
- مشکلات عملکرد در محل کار یا مدرسه یا در موقعیت‌های اجتماعی
- مشکلات رفتاری مربوط به زمان خواب یا ترس از تاریکی
- داشتن یک کودک مبتلا به اختلال کابوس می‌تواند باعث اختلال خواب و ناراحتی قابل توجهی برای والدین یا مراقبان شود.
علل
پزشکان از اختلال کابوس به عنوان پاراسومنیا Parasomnia یاد می‌کنند. نوعی اختلال خواب که شامل تجربیات نامطلوبی است که هنگام به خواب رفتن، هنگام خواب یا هنگام بیدار شدن رخ می‌دهد. کابوس‌ها معمولاً در مرحله‌ای از خواب رخ می‌دهند که به آن خواب حرکت سریع چشم (REM) می‌گویند. علت دقیق کابوس‌ها مشخص نیست. کابوس‌ها می‌توانند توسط عوامل زیادی ایجاد شوند، از جمله:
- استرس یا اضطراب، گاهی اوقات استرس‌های عادی زندگی روزمره، مانند مشکل در خانه یا مدرسه، باعث ایجاد کابوس می‌شود. یک تغییر عمده، مانند مرگ یکی از عزیزان، می‌تواند باعث کابوس دیدن شود.
- تروما، کابوس پس از تصادف، جراحت، آزار جسمی یا جنسی یا سایر رویدادهای آسیب‌زا رایج است. کابوس در افرادی که دچار اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) هستند، نیز رایج است.
- کم خوابی، تغییرات در برنامه فرد که باعث نامنظم شدن زمان خواب و بیداری می‌شود یا باعث قطع یا کاهش میزان خواب فرد می‌شود، می‌تواند خطر دیدن کابوس را افزایش دهد. بی‌خوابی با افزایش خطر کابوس در ارتباط است.
- داروها، برخی داروها از جمله داروهای ضد افسردگی خاص، داروهای فشار خون، مسدود کننده‌های بتا و داروهایی که برای درمان بیماری پارکینسون یا کمک به ترک سیگار استفاده می‌شوند، می‌توانند باعث ایجاد کابوس شوند.
- مصرف الکل و مواد مخدر، سوء مصرف الکل و مواد مخدر، استفاده تفریحی یا ترک می‌تواند باعث ایجاد کابوس شود.
- اختلالات سلامت، سایر اختلالات سلامت فیزیکی و سلامت روان مانند افسردگی ممکن است با کابوس‌های شبانه مرتبط باشند. کابوس می‌تواند همراه با برخی شرایط پزشکی مانند بیماری قلبی یا سرطان رخ دهد. داشتن سایر اختلالات خواب که با خواب کافی تداخل دارد، می‌تواند با دیدن کابوس همراه باشد.
- کتاب ها و فیلم های ترسناک، برای برخی افراد، خواندن کتاب‌های ترسناک یا تماشای فیلم‌های ترسناک، به خصوص قبل از خواب، می‌تواند با کابوس‌های شبانه همراه باشد.
مقاله مرتبط:
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) چیست؟
تروما چیست؟ علائم، انواع و درمان آن چیست؟
عوامل خطر
کابوس‌های شبانه زمانی بیشتر دیده می‌شوند که اعضای خانواده سابقه کابوس‌های شبانه یا سایر پاراسومنیاهای خواب مانند صحبت کردن در هنگام خواب داشته باشند.
عوارض
اختلال کابوس ممکن است باعث عوارض زیر شود:
- خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز، می‌تواند منجر به مشکلات در مدرسه یا محل کار، یا مشکلاتی در انجام کارهای روزمره، مانند رانندگی و تمرکز شود.
- مشکلات خلقی، مانند افسردگی یا اضطراب ناشی از رویاهایی که همچنان شما را آزار می‌دهد.
- مقاومت در برابر رفتن به رختخواب یا خوابیدن از ترس اینکه فرد خواب بد دیگری ببیند.
- افکار خودکشی یا اقدام به خودکشی
مقاله مرتبط:
درمان
درمان کابوس‌های شبانه معمولاً ضروری نیست. با این حال، اگر کابوس‌های شبانه باعث ناراحتی یا اختلال در خواب و اختلال در عملکرد روزانه شما می‌شوند، ممکن است نیاز به درمان باشد.
علت اختلال کابوس، به تعیین نوع درمان کمک می‌کند. گزینه‌های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درمان پزشکی، اگر کابوس‌ها با یک بیماری زمینه‌ای مرتبط باشند، هدف درمان بیماری زمینه‌ای است.
- درمان استرس یا اضطراب، اگر یک وضعیت سلامت روان، مانند استرس یا اضطراب، در ایجاد کابوس ها نقش داشته باشد، روانشناس از تکنیک‌های کاهش استرس و اضطراب استفاده می‌کند.
- تمرین تصویرسازی، اغلب برای افرادی که در نتیجه PTSD کابوس می‌بینند، استفاده می‌شود، در تمرین تصویرسازی فرد پایان کابوس خود در بیداری تغییر می‌دهد تا دیگر تهدید کننده برای او نباشد. سپس پایان جدید را در ذهن خود تمرین می‌کند. این رویکرد ممکن است دفعات کابوس‌ها را کاهش دهد.
- دارو، به ندرت از دارو برای درمان کابوس استفاده می‌شود. با این حال، ممکن است دارو برای کابوس های شدید مرتبط با PTSD توصیه شود.
روش های درمان خانگی
اگر کابوس برای شما یا فرزندتان مشکل ساز است، این راهکارها را امتحان کنید:
قبل از خواب یک برنامه منظم و آرامش بخش داشته باشید. یک برنامه منظم قبل از خواب مهم است. قبل از خواب، فعالیت‌های آرام و آرام‌بخش، مانند خواندن کتاب، انجام پازل یا دوش گرفتن با آب گرم را انجام دهید. مدیتیشن، ذهن آگاهی، تنفس عمیق یا تمرینات تمدد اعصاب نیز ممکن است کمک کننده باشد. همچنین اتاق خواب را برای خواب راحت و ساکت کنید.
اگر کودک شما با کابوس‌های شبانه دست و پنجه نرم می‌کند، صبور، آرام و اطمینان بخش باشید. پس از بیدار شدن کودک از کابوس، سریع پیش او بروید و کودک خود را در کنار تخت آرام کنید. این کار ممکن است از کابوس‌های آینده جلوگیری کند.
در مورد خوابی که دیده است صحبت کنید، از فرزندتان بخواهید آن کابوس را توصیف کند. چی شد؟ چه کسی در خواب بود؟ چه چیزی تو را ترسانده است؟ سپس به کودک خود یادآوری کنید که کابوس ها واقعی نیستند و نمی‌توانند به تو آسیب برسانند.
پایان را دوباره بنویسید. پایان خوشی را برای کابوس تصور کنید. کودک خود را تشویق کنید تا تصویری از کابوس بکشد، با شخصیت‌های کابوس “صحبت” کند یا در مورد کابوس در یک دفترچه بنویسد. گاهی اوقات کمی خلاقیت می‌تواند کمک کند.
اگر مشکل از استرس یا اضطراب است، در مورد آن صحبت کنید. برخی از فعالیت‌های ساده کاهش استرس، مانند تنفس عمیق یا ریلکسیشن را تمرین کنید. در صورت نیاز به یک متخصص سلامت روان مراجعه کنید.
احساس امنیت بیشتری دهید، اگر کودک شما با یک حیوان عروسکی، پتو یا وسایل راحتی دیگر دوست دارد بخوابد، اجازه این کار را دهید، چون با آنها احساس امنیت بیشتری می‌کند. درب اتاق کودکتان را باز بگذارید تا احساس تنهایی نکند.
از چراغ خواب استفاده کنید. چراغخواب را در اتاق فرزندتان روشن نگه دارید. اگر کودک شما در طول شب از خواب بیدار شد، نور احساس امنیت و آرامش بیشتری را به او می‌دهد.
من را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید
منابع:
- https://www.psychologytoday.com/us/conditions/nightmares
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/nightmare-disorder/diagnosis-treatment/drc-20353520
- https://www.webmd.com/sleep-disorders/nightmares-in-adults
- https://www.verywellmind.com/nightmare-disorder-definition-symptoms-causes-treatment-5220095
- DSM-5
[…] خاطرات مربوط به سوءاستفاده شدن را بیاد نیاورد ولی در کابوس‌ها در خیالپردازیها در تصاویر ذهنی آثار آنها نمایان […]