اختلال بد شکلی بدن body dysmorphic disorder نوعی اختلال وسواس فکری عملی است. فرد مبتلا به اختلال بد شکلی بدن بیش از حد درگیر نقص‌های فاحش در ظاهر خود می‌شود به شدت بر ظاهر و تصویر بدن خود تمرکز می‌کند، به طور مکرر خود را در آینه چک می‌کند، آرایش می‌کند یا به دنبال تایید دیگران می‌گردد، گاهی اوقات ممکن است ساعت‌های زیادی از روز را مشغول این کارها باشد. در واقعیت، عیب‌ها فقط از دید او است، یا بسیار اندک هستند و به سختی دیگران متوجه این عیب‌ها می‌شوند. فرد مبتلا ممکن است نسبت به قسمت‌های خاصی از بدن، به ویژه مربوط به صورت و وزن یا شکل بدن خود وسواس داشته باشد.
این افراد ممکن است آنقدر احساس خجالت، شرم و اضطراب داشته باشند که از بسیاری از موقعیت‌های اجتماعی اجتناب کنند، همین موضوع ممکن است در شرایط زندگی، کار و روابط اجتماعی این افراد اختلال بوجود آورد.
فرد به دنبال روش‌های زیبایی بی‌شماری می‌گردد تا عیوب و نقص‌های خود را رفع کند. پس از انجام این کارها، ممکن است احساس رضایت موقت یا کاهش پریشانی داشته باشد، اما اغلب اضطراب برمی‌گردد و فرد در جستجوی راه‌های دیگر برای رفع نقص خود را از سر بگیرد.
در این مقاله به تعریف، نشانه‌ها، علل، عوامل خطرزا، عوارض و درمان اختلال بد شکلی بدن می‌پردازم. (همراه با ویدیو)
نشانه های اختلال بد شکلی بدن
نشانه‌های اختلال بد شکلی بدن عبارتند از:
- به شدت مشغول بودن به یک نقص ظاهری که برای دیگران قابل مشاهده نیست یا جزئی به نظر می‌رسد.
- اعتقاد قوی به اینکه فرد نقصی در ظاهر خود دارد که او را زشت یا بد شکل می‌کند.
- باور اینکه دیگران به شکلی منفی به ظاهر او توجه ویژه‌ای می‌کنند یا او را مسخره می‌کنند.
- انجام رفتارهایی با هدف رفع یا پنهان کردن نقص خود که مقاومت در برابر آن یا کنترل آن دشوار است، مانند چک کردن مکرر آینه
- تلاش برای پنهان کردن عیوب درک شده با آرایش یا لباس
- به طور مداوم ظاهر خود را با دیگران مقایسه کند.
- به طور مکرر به دنبال تایید در مورد ظاهر خود از دیگران است.
- داشتن تمایلات کمال گرایانه
- انجام روش‌هایی برای رفع عیوب و نقص‌های خود مانند عمل‌های زیبایی، که در نهایت برای فرد رضایت کمی را در بر خواهند داشت.
- اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی
- درگیری بیش از اندازه به ظاهر و افکار آن و انجام رفتارهای تکراری می‌تواند ناخواسته باشد. کنترل آن دشوار است و به قدری وقت گیر است که می‌تواند باعث ناراحتی یا مشکلات عمده در زندگی اجتماعی، کار، مدرسه یا سایر زمینه‌های عملکردی فرد شود.
ممکن است بیش از حد روی یک یا چند قسمت از بدن خود تمرکز کند. ویژگی بدنی که روی آن تمرکز می‌کند در طول معمولا زمان تغییر می‌کند.
متداول‌ترین ویژگی‌هایی که افراد به آن توجه کنند عبارتند از:
- صورت، مانند بینی، چین و چروک، آکنه و سایر لک‌ها
- مو، مانند ظاهر، نازک شدن و طاسی
- ظاهر پوست و رگ
- اندازه پستان
- اندازه و شکل عضلات
- دستگاه تناسلی
مشغله فکری در مورد اینکه بدن فرد خیلی کوچک است یا به اندازه کافی عضلانی نیست (دیسمورفی عضلانی) بیشتر در مردان اتفاق می‌افتد.
مقاله مرتبط:
اختلال خوردن چیست؟ انواع، نشانه‌ها، علل، عوارض و درمان آن
اختلال وسواس فکری عملی (OCD) چیست؟ نشانه‌ها، علل و درمان
علل
اختلال بد شکلی بدن یک مؤلفه ژنتیکی دارد، زیرا احتمال ابتلا به این اختلال برای افرادی که یکی از بستگان درجه یک آن مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی است، بیشتر است.
عوامل محیطی نیز نقش دارند: افراد مبتلا به اختلال بد شکلی بدن اغلب سابقه آزار در کودکی، بی‌توجهی یا برخی آسیب‌های دیگر در دوران کودکی را دارند و همچنین ممکن است والدین یا خواهر و برادری با اختلالات اضطراب داشته باشند.
افرادی که دچار این اختلال هستند ممکن است دارای یک اختلال اضطرابی مانند اختلال وسواس فکری عملی یا اضطراب اجتماعی، اختلال شخصیت یا مسائل مربوط به سوء مصرف مواد باشند.
اختلال بد شکلی بدن با اختلال خوردن متفاوت است، اگرچه هر دو نگرانی‌ها و مسائل مربوط به عزت نفس را به طور مشابه، شدید و غیرطبیعی از خود نشان می‌دهند.
خطر ابتلا به اختلال بد شکلی بدن
اختلال بد شکلی بدن معمولاً در سال‌های اولیه نوجوانی شروع می‌شود و هم مردان و هم زنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
به نظر می‌رسد عوامل خاصی خطر ایجاد اختلال بد شکلی بدن را افزایش می‌دهند، از جمله:
- داشتن خویشاوندان خونی مبتلا به اختلال بد شکلی بدن یا اختلال وسواس فکری عملی
- تجارب منفی زندگی، مانند مسخره کردن، غفلت یا سوء استفاده در دوران کودکی
- برخی از ویژگی‌های شخصیتی مانند کمال گرایی
- فشار اجتماعی یا انتظارات زیبایی
- داشتن یک اختلال روانی دیگر، مانند اضطراب یا افسردگی
مقاله مرتبط:
اضطراب و اختلال اضطرابی چیست؟ درمان، نشانه ها و انواع آن
دلایل افسردگی چیست؟ درمان افسردگی چیست؟
عوارض
عوارضی که ممکن است ناشی از اختلال بد شکلی بدن یا همراه با آن باشد، به عنوان مثال عبارتند از:
- عزت نفس پایین
- انزوای اجتماعی
- افسردگی شدید یا سایر اختلالات خلقی
- افکار یا رفتار خودکشی
- اختلالات اضطرابی، از جمله اختلال اضطراب اجتماعی (فوبی اجتماعی)
- اختلال وسواس فکری عملی
- اختلالات اشتها
- سوء مصرف مواد مخدر و الکل
- مشکلات سلامتی ناشی از رفتارهایی مانند برداشتن پوست
- انجام عمل‌های زیاد زیبایی
مقاله مرتبط:
چرا به جراحی زیبایی نیاز داریم؟
درمان اختلال بد شکلی بدن
اگر نشانه‌های فرد نسبتاً خفیف است، باید به روانشناس مراجع کند. روان درمانی برای او موثر خواهد بود.
اگر علائم و نشانه‌های فرد بیشتر است، روان‌درمانی همراه نوعی داروی ضد افسردگی به نام مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) به فرد پیشنهاد می‌شود.
روان درمانی
درمان شناختی رفتاری (CBT) می‌تواند به فرد در مدیریت نشانه‌ها با تغییر نحوه تفکر و رفتار کمک کند. به فرد کمک می‌کند تا یاد بگیرد چه چیزی باعث ایجاد علائم می‌شود و روش‌های مختلف تفکر و برخورد با عادات را به او می‌آموزد.
دارو
مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)نوعی داروی ضد افسردگی هستند. انواع مختلفی دارد، اما فلوکستین بیشتر برای درمان اختلال بد شکلی بدن استفاده می‌شود.
ممکن است تا 12 هفته طول بکشد تا SSRI ها بر علائم فرد تأثیر بگذارند.
برخی از عوارض جانبی رایج مصرف SSRI ها وجود دارد ، اما این عوارض اغلب در عرض چند هفته از بین می‌روند. روانپزشک در چند هفته اول فرد را زیر نظر خواهد داشت. بزرگسالان کمتر از 30 سال باید هنگام مصرف SSRI به دقت تحت نظر قرار گیرند زیرا احتمال بیشتری برای بوجود آمدن افکار خودکشی یا تلاش برای آسیب رساندن به خود در مراحل اولیه درمان داشته باشند.
دارو فقط باید پس از مراجعه به روانپزشک و پیشنهاد درمان به مصرف شود.
من را در شبکه‌های اجتماعی همراهی کنید
منابع:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/body-dysmorphic-disorder/symptoms-causes/syc-20353938
https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/body-dysmorphic-disorder
https://www.psychologytoday.com/us/conditions/body-dysmorphic-disorder#causes
[…] اختلال بد شکلی بدن (من خیلی زشتم!) […]