دوپامین یکی از مواد شیمیایی “احساس خوب” در مغز ما است. دوپامین در تعامل با مرکز لذت و پاداش مغز ما همراه با سایر مواد شیمیایی مانند سروتونین، اکسی توسین و اندورفین نقش مهمی‌در احساس شادی ما دارد. علاوه بر خلق و خوی ما بر حرکت، حافظه و تمرکز نیز تأثیر می‌گذارد. سطوح سالم دوپامین ما را به جستجو و تکرار فعالیت‌های لذت‌بخش سوق می‌دهد، در حالی که سطوح پایین می‌تواند تأثیرات جسمی‌و روانی نامطلوبی داشته باشد.
در این مقاله به تعریف دوپامین اثرات بر بدن مغز و سلامت روان و همچین آثار مخرب و به دست آوردن سالم آن می‌پردازم.
آثار دوپامین
وقتی مغز سطح سالمی از دوپامین داشته باشد، احساس خوبی داریم. انگیزه ما افزایش می‌یابد. ما سازنده هستیم برنامه ریزی خوبی داریم ما به سرعت یاد می‌گیریم. در مورد زندگی هیجان‌زده و متمرکز هستیم. سطوح سالم آن همچنین می‌تواند ما را اجتماعی‌تر و برونگراتر کند. این انتقال دهنده عصبی “احساس خوب” همچنین به افزایش همدلی ما با دیگران کمک می‌کند و به ما تمایل بیشتری برای سازگاری با نیازهای دیگران می‌دهد. همچنین می‌تواند خلاقیت را تحریک کند. همه این ویژگی‌ها به تولید احساسات لذت بخشی کمک می‌کند. با این حال، زمانی که مغز دوپامین کافی نداشته باشد، انگیزه ما به شدت کاهش می‌یابد، احساسات ما تغییر می‌کند و رفتار ما می‌تواند بدتر شود.
سطوح پایین آن می‌تواند باعث خستگی و بی‌قراری ما شود. به جای احساس پر از زندگی، همچنین می‌تواند ما را بی‌انگیزه، افسرده و مضطرب کند. توانایی ما برای تمرکز کاهش می‌یابد. عادات خواب ما آسیب می‌بیند. روحیه ما بدتر می‌شود. وقتی مغز به اندازه کافی دوپامین تولید نمی‌کند، حتی بدن ما برای حفظ حس سرزندگی تلاش می‌کند.
اگر سطوح پایین ادامه یابد، ممکن است لرزش را تجربه کنیم. وزن ما ممکن است شروع به نوسان کند. در موارد دیگر، ممکن است با کمردرد مزمن، یبوست، نوسانات وزن و کاهش میل جنسی دست و پنجه نرم کنیم. سطوح بسیار پایین آن حتی می‌تواند منجر به ناتوانی در احساس لذت از فعالیت‌هایی شود که قبلاً از آن لذت می‌بردیم.
دوپامین ارزان
در دنیای مدرن، دوپامین جنبه تاریکی دارد. موادی که به ما لذت زیادی می‌دهند، از قهوه گرفته تا کوکائین، می‌توانند سطح آن را بیش از حد بالا ببرند. و فن‌آوری‌های دیجیتال، مانند بازی‌های ویدیویی و رسانه‌های اجتماعی، ممکن است بر ما تأثیر مشابهی بگذارند .
از آنجایی که مغز ما برای بازگرداندن تعادل طراحی شده است، اوج سطوح دوپامین می‌تواند با مشکلات دردناک همراه باشد که با هوس برای هیجان بیشتر مشخص می‌شود. افراط و تفریط مکرر ممکن است منجر به تحمل، اعتیاد و در نهایت اضطراب و افسردگی شود .
چگونه به طور طبیعی افزایش دهیم؟
آگاهی اولین قدم است، فعالیت‌های روزانه‌تان را پیگیری کنید تا ببینید آیا در حال تبدیل شدن به اجبار با پیامدهای منفی هستند یا خیر. یک مثال می‌تواند همین الان در دست شما باشد. تلفن‌های هوشمند «دوپامین دیجیتالی 24 ساعته و هفت روز هفته» ارائه می‌کنند. بر اساس گزارشی که اخیرا منتشر شده است، مردم یک سوم از روز خود را صرف چک کردن گوشی های خود می‌کنند.
رفتار اعتیاد آور یک طیف است. اگر سطح دوپامین شما به طور مداوم افزایش یابد، مغز که به دنبال تعادل است، ممکن است با کاهش تعداد گیرنده های دوپامین پاسخ دهد و در نهایت انگیزه و لذت از هر نوعی را کاهش دهد.
درگیر شدن در شیوه‌های زندگی سالم می‌تواند یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای افزایش طبیعی سطح دوپامین باشد. ورزش، ماساژ، مدیتیشن، باغبانی، مطالعه یا حتی بازی با حیوان خانگی می‌تواند به افزایش سطح آن کمک کند. خواب منظم و با کیفیت نیز می‌تواند به متعادل نگه داشتن سطح آن ما کمک کند. 7 تا 9 ساعت خواب در هر شب و رعایت بهداشت خواب توصیه می‌شود. ما همچنین می‌توانیم به طور طبیعی سطح دوپامین را با موارد زیر افزایش دهیم:
- گوش دادن به موسیقی . یک مطالعه کوچک که اثرات موسیقی بر دوپامین را بررسی می‌کرد، نشان داد افرادی که به موسیقی گوش می‌دادند که به آنها واکنش عاطفی می‌داد، ۹ درصد افزایش سطح دوپامین مغز داشتند.
- حفظ یک رژیم غذایی سالم . غذاهای غنی از تیروزین مانند بادام، تخم مرغ، ماهی و مرغ به ویژه برای افزایش سطح دوپامین مفید هستند.
- گذراندن زمان بیشتری در خارج از منزل . علم به طور مداوم نشان می‌دهد که قرار گرفتن کم در معرض نور خورشید می‌تواند سطوح انتقال دهنده های عصبی تقویت کننده خلق و خو از جمله دوپامین را کاهش دهد. به طور مشابه، افزایش قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تواند به افزایش سطح دوپامین کمک کند.
البته مواد اعتیاد آور تا حد زیادی بر سطح دوپامین ما تأثیر می‌گذارد. اگر با اعتیاد دست و پنجه نرم می‌کنید، مغز شما به یک دوره زمانی نیاز دارد تا تولید طبیعی دوپامین را «بازنشانی» کند.
دوپامین یک انتقال دهنده عصبی تحریک کننده است با سلول های مغز ارتباط برقرار می‌کند و آنها را تشویق می‌کند تا به شیوه‌ای لذت بخش، هیجان انگیز و سرخوشانه عمل کنند. ماهیت تحریک کننده دوپامین نیز یکی از دلایلی است که پیام رسان شیمیایی به ما انگیزه می‌دهد. این انتقال دهنده عصبی با تشویق سلول‌های مغز ما به انجام اقدامات خاصی، بر رفتار ما تأثیر می‌گذارد. اما دوپامین با اکثر انتقال دهنده‌های عصبی متفاوت است.
اثرات تحریک کننده دوپامین ما را تشویق می‌کند تا به دنبال فعالیت‌های لذت بخش باشیم. از سوی دیگر، اثرات بازدارنده دوپامین می‌تواند کنترل تکانه، تفکر منطقی و تفکر اجرایی را کاهش دهد. چه فعالیت‌های لذت‌جویانه را تشویق کند یا مانع تفکر منطقی شود، انتقال‌دهنده عصبی تا حد زیادی بر نحوه رفتار ما تأثیر می‌گذارد.
مثلا:
- سطوح بالای دوپامین ناشی از نوشیدن الکل، مواد مخدر، قمار، بازی‌های ویدیویی یا استفاده از رسانه‌های اجتماعی می‌تواند اثرات تحریک‌کننده دوپامین را تحریک کند. این “هیجان” ما را برای ادامه فعالیت تحریک می‌کند که در نهایت می‌تواند منجر به اعتیاد شود.
- اثرات تحریکی و مهاری دوپامین می‌تواند باعث اسکیزوفرنی شود. نواحی مغزی که با دوپامین کار می‌کنند می‌توانند بیش از حد فعال شوند و فعالیت بیش از حد سلول های مغز را تشویق کنند که می‌تواند باعث توهم و هذیان شود. در عین حال، دوپامین متصل به گیرنده‌های خاص، کنترل تکانه و تفکر منطقی را مهار می‌کند و به توهمات و هذیان‌ها ادامه می‌دهد.
چگونه بر رفتار ما تأثیر می‌گذارد؟
یکی از برجسته ترین انتقال دهنده‌های عصبی که بر رفتار انسان تأثیر می‌گذارد دوپامین است. وقتی رویدادهای لذت بخشی مانند خوردن غذای سیر کننده، فعالیت جنسی یا مصرف مواد مخدر را تجربه می‌کنیم، بدن ما دوپامین ترشح می‌کند. سپس مغز ما ترشح آن را با لذت مرتبط می‌کند و یک سیستم پاداش ایجاد می‌کند. به عنوان مثال، هنگامی‌که غذای خوشمزه می‌خورید، مغز شما دوپامین ترشح می‌کند که باعث می‌شود احساس خوبی داشته باشید. بنابراین، مغز شما این را یک پاداش فرض می‌کند و شما را تشویق می‌کند که این رفتار را تکرار کنید، حتی اگر غذای خوشمزه ممکن است سالم‌ترین انتخاب برای بدن شما نباشد.
دوپامین با تقویت همراه است. تصور می‌شود که این ماده شیمیایی است که فرد را به انجام مکرر کاری تحریک می‌کند. پاداش و تقویت به ما کمک می‌کند تا عادت های شخصی خود را ایجاد کنیم. انسان‌ها به سمت تجربیات مثبت می‌کشند و از تجربیات منفی دوری می‌کنند. دوپامین چیزی است که ما را به ایجاد این الگوها سوق می‌دهد. به همین دلیل است که افراد با سطوح پایین آن ممکن است بیشتر به مواد مخدر، غذا، رابطه جنسی یا الکل اعتیاد پیدا کنند.
رابطه دوپامین با سوء مصرف مواد
دپارتمان ژنتیک دانشگاه یوتا توضیح می‌دهد که «همه داروهای اعتیادآور بر مسیرهای مغزی که شامل پاداش است، یعنی سیستم دوپامین در مسیر پاداش، تأثیر می‌گذارند». تأثیر مواد مخدر و الکل بر مرکز پاداش طبیعی شدیدتر از آنچه به طور طبیعی در بدن وجود دارد است. به گفته محققان دانشگاه، این تحریک بیش از حد ممکن است «پاسخ مغز به پاداش‌های طبیعی را کاهش دهد» و ممکن است منجر به ناتوانی فرد در احساس لذت بشود، مگر آن‌که توسط ماده مورد سوءمصرف ایجاد شده باشد.
از آنجایی که دوپامین ماده شیمیایی است که ما را به جستجوی تجربیات مثبت و اجتناب از تجربیات منفی سوق می‌دهد، زمانی که این سیستم پاداش آسیب می‌بیند، الگوهای رفتاری انسان ممکن است برای جستجوی موقعیت ها و مواد مضر به عنوان وسیله ای برای لذت تغییر کند.
رفتن از حالت دوپامین پایین به حالت دوپامین بالا به دلیل استفاده از داروهای غیرقانونی نمونه‌ای از این است که چگونه یک فرد می‌تواند به عملکرد شناختی خود آسیب برساند. اگرچه مصرف مواد مخدر مضر است، اما مغز فقط می‌داند که منبع لذت است و به دنبال متوقف کردن این رفتار نیست. ذهن فرد اکنون مصرف مواد مخدر را تجربه ای لذت بخش می‌داند، حتی اگر این یک انتخاب غیرمنطقی برای سلامت کلی او باشد .
زمانی که سیستم پاداش آسیب دیده باشد، مغز ممکن است بسیاری از تجربیات منفی را به عنوان تجربیات مثبت ببیند. این نه تنها در مورد مصرف مواد مخدر بلکه در موقعیت هایی مانند پیوند تروما نیز صادق است، که در آن فرد بدون توجه به اینکه چقدر ممکن است مضر یا آزاردهنده باشد، در یک رابطه باقی می‌ماند. اگرچه واقعیت تعامل با این شخص ممکن است مخرب باشد، اما مغز آن را به عنوان چنین تشخیص نمی‌دهد. این یک مثال واضح از این است که مواد شیمیایی مغز چقدر می‌توانند قدرتمند باشند.
من را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید
منبع:
https://www.intoactionrecovery.com/how-dopamine-drives-our-behavior/
https://www.intoactionrecovery.com/how-dopamine-drives-our-behavior/
بدون دیدگاه