اختلال خوردن بیماری جدی در مورد الگوی غذایی است که می‌تواند کشنده باشد، عموما افراد مبتلا به اختلالات خوردن تمرکز زیادی بر وزن، شکل بدن و غذا دارند که منجر به الگوهای خطرناک خوردن غذایی می‌شود. این رفتارها و الگوها می‌تواند به طور قابل توجهی بر توانایی بدن برای دریافت تغذیه مناسب تأثیر بگذارد. اختلالات خوردن می‌تواند به قلب، دستگاه گوارش، استخوان‌ها و دندان‌ها و دهان آسیب برساند و بیماری‌های دیگر شود. همچنین آثار منفی بر سلامت روان، احساسات، توانایی و عملکرد فرد در بخش‌های مهم دارد. شایع ترین اختلالات خوردن عبارتند از بی‌اشتهایی عصبی، پرخوری عصبی و اختلال پرخوری.
در این مقاله قصد دارم به معرفی، انواع، نشانه‌ها و علائم، علل، عوارض و درمان اختلال خوردن بپردازم(همراه با ویدیو).
انواع و علائم اختلال خورد
علائم با توجه به نوع اختلال خوردن متفاوت است. انواع اختلال خورد شامل موارد زیر است:
- بی‌اشتهایی عصبی
- پرخوری عصبی
- اختلال پرخوری
- اختلال نشخوار
- اختلال اجتناب یا محدودیت غذا
بی اشتهایی عصبی
افراد مبتلا به بی‌اشتهایی عصبی(Anorexia nervosa) ترس شدیدی از افزایش وزن دارند و درک درستی از تناسب اندام خود ندارند. برای کنترل وزن و شکل اندام خود از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند که اغلب به طور قابل توجهی در سلامت و فعالیت‌های زندگی آنها اختلال ایجاد می‌کند. که این روش‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند.
محدود کننده: افراد مبتلا به دسته محدود کننده بی‌اشتهایی عصبی به شدت میزان و نوع غذای مصرفی خود را محدود می‌کنند.
پاکسازی بیش از حد: افراد مبتلا به دسته بی اشتهایی عصبی به جز اینکه میزان و نوع غذایی که مصرف می‌کنند را بسیار محدود می‌کنند علاوه بر آن، ممکن است دوره‌های پرخوری و پاکسازی داشته باشند(خوردن مقادیر زیادی غذا در مدت کوتاهی و به دنبال آن استفراغ یا استفاده از ملین‌ها یا دیورتیک‌ها برای خلاص شدن از شر غذایی که مصرف شده است).
این تلاش‌ها حتی بعد از کاهش شدید و کمبود وزن هم ادامه پیدا می‌کند و باعث مشکلات شدید سلامتی و گاهی گرسنگی تا سر حد مرگ می‌شود.
مقاله مرتبط:
اختلال بد شکلی بدن (من خیلی زشتم!)
علائم بی اشتهایی عصبی:
- غذا خوردن در این افراد بسیار کم و محدود است.
- لاغری شدید
- تلاش بی وقفه برای لاغری و عدم تمایل به حفظ وزن طبیعی یا سالم
- ترس شدید از افزایش وزن
- تصویر تحریف شده از بدن
- عزت نفس پایین
- سایر علائم ممکن است در طول زمان ایجاد شوند، از جمله:
- نازک شدن استخوان‌ها (استئوپنی یا پوکی استخوان)
- کم‌خونی خفیف و تحلیل عضلانی و ضعف
- مو و ناخن شکننده
- پوست خشک و مایل به زرد
- رشد موهای نازک در سراسر بدن (lanugo)
- یبوست شدید
- فشار خون پایین
- کند شدن تنفس و نبض
- آسیب به ساختار و عملکرد قلب
- ضربه مغزی
- نارسایی چند ارگانی
- کاهش دمای داخلی بدن (فرد همیشه احساس سرما می‌کند)
- بی حالی، سستی یا احساس خستگی دائمی
پرخوری عصبی
افراد مبتلا پرخوری عصبی(Bulimia nervosa) دوره‌هایی از پرخوری و پاکسازی را تجربه می‌کنند افراد مبتلا این حس را دارند که نمی‌توانند جلوگیری از خوردن خود کنند و کنترلی بر خوردن ندارند. بسیاری از افراد مبتلا به پرخوری عصبی، در طول روز غذا خوردن خود را محدود می‌کنند اما در نهایت منجر به پرخوری و بعد پاکسازی می‌شوند.
در طول این دوره‌ها، فرد معمولاً مقدار زیادی غذا را در مدت زمان کوتاهی می‌خورد و سپس سعی می‌کند به روشی ناسالم خود را از شر کالری‌های اضافی خلاص کند. به دلیل احساس گناه، شرم و ترس شدید از افزایش وزن ناشی از پرخوری، ممکن است فرد از استفراغ خود خواسته، ورزش زیاد و یا ملین‌ها برای خلاص شدن از شر کالری استفاده کند.
اختلال پرخوری
افرادی که دچار اختلال پرخوری Binge-eating disorderهستند، به طور منظم غذای بیش از حد می‌خورند (پرخوری) و احساس عدم کنترل بر روی غذا خوردن خود می‌کنند. فرد ممکن است خیلی سریع غذا بخورد یا بیشتری از آنچه در نظر دارد غذا بخورد، حتی زمانی که اصلا گرسنه نیست و حتی ممکن است بعد از سیری ناخوشایند هم به خوردن ادامه دهد تا زمانی که واقعا احساس ناتوانی در خوردن یا انفجار کند.
علائم اختلال پرخوری:
- خوردن مقادیر زیاد غذا در یک زمان مشخص، مانند یک دوره 2 ساعته
- خوردن غذا حتی زمانی که فرد سیر است یا اصلا گرسنه نیست
- سریع غذا خوردن (در طول دوره‌های پرخوری)
- غذا خوردن تا زمانی که به طور ناراحت کننده‌ای سیر شود
- به تنهایی یا مخفیانه غذا خوردن برای جلوگیری از خجالت و شرم از دیگران
- احساس ناراحتی، شرم یا گناه در مورد غذا خوردن خود
- رژیم گرفتن مکرر، احتمالاً بدون کاهش وزن.
اختلال نشخوار
اختلال نشخوار Rumination disorder عبارت است از بازگرداندن مکرر و مداوم غذا پس از خوردن غذا، اما این رفتار به دلیل بیماری پزشکی یا اختلال خوردن دیگری مانند بی‌اشتهایی، پرخوری عصبی یا اختلال پرخوری نیست. غذا بدون حالت تهوع یا تهوع به داخل دهان بازگردانده می‌شود و ممکن است برگشت غذا عمدی نباشد. گاهی اوقات غذای برگشت شده دوباره جویده می‌شود و دوباره بلعیده می‌شود یا تف می‌شود.
این اختلال ممکن است منجر به سوء تغذیه شود در صورتی که غذا بازگشته به دهان به بیرون تف شود یا فرد برای جلوگیری از این رفتار به میزان قابل توجهی کم غذا بخورد. بروز اختلال نشخوار در دوران نوزادی یا در افرادی که دارای ناتوانی ذهنی هستند شایع‌تر از بقیه افراد است.
اختلال اجتناب یا محدودیت غذا
مشخصه اصلی این اختلال عدم برآورده کردن حداقل نیازهای غذایی روزانه فرد است زیرا فرد علاقه‌ای به غذا خوردن ندارد. فرد از غذاهایی با ویژگی‌های حسی خاص مانند رنگ، بافت، بو یا طعم اجتناب می‌کند. یا نگران عواقب خوردن، مانند ترس از خفگی است. در این اختلال فرد به دلیل ترس از افزایش وزن از خوردن غذا اجتناب نمی‌کند.
این اختلال می‌تواند منجر به کاهش وزن قابل توجه یا عدم افزایش وزن در دوران کودکی و همچنین سوء تغذیه شود که می‌تواند باعث مشکلات سلامتی شود.
علل اختلال پرخوری
علت دقیق اختلالات خوردن ناشناخته است. مانند سایر بیماری‌های روان اما می‌تواند دلایلی مثل موارد زیر داشته باشد:
- ژنتیک، برخی از افراد ممکن است ژن‌هایی داشته باشند که خطر ابتلا به اختلالات خوردن را در آنها افزایش دهد.
- عوامل بیولوژیکی، مانند تغییرات در مواد شیمیایی مغز، ممکن است در اختلالات خوردن نقش داشته باشند.
- سلامت روانی و عاطفی، افراد مبتلا به اختلالات خوردن ممکن است مشکلات روانی و عاطفی داشته باشند که به بوجود آمدن این اختلال کمک می‌کند. این افراد ممکن است عزت نفس پایین، کمال‌گرایی، رفتار تکانشی و روابط آشفته داشته باشند.
عوامل خطر برای اختلال خوردن
دختران و زنان جوان بیشتر از پسران و مردان جوان به بی‌اشتهایی یا پرخوری عصبی مبتلا می‌شوند، اما مردان نیز دچار این اختلال می‌شوند. اگرچه اختلالات خوردن می‌تواند در طیف سنی گسترده‌ای رخ دهد، اما اغلب در نوجوانان و اوایل دهه 20 ایجاد می‌شود.
عوامل خاصی ممکن است خطر ابتلا به اختلال خوردن را افزایش دهند، از جمله:
- سابقه خانوادگی، اختلالات خوردن به طور قابل توجهی در افرادی که والدین یا خواهر و برادری دارند که دارای اختلال خوردن بوده‌اند، بیشتر رخ می‌دهد.
- سایر اختلالات سلامت روان، افراد مبتلا به اختلال خوردن اغلب دارای سابقه اختلال اضطراب، افسردگی یا اختلال وسواس فکری عملی هستند.
- رژیم گرفتن و گرسنگی، رژیم غذایی یک عامل خطر برای ابتلا به اختلال خوردن است. گرسنگی بر مغز تأثیر می‌گذارد و بر تغییرات خلقی، سفتی در تفکر، اضطراب و کاهش اشتها تأثیر می‌گذارد. شواهد قوی وجود دارد که نشان می‌دهد بسیاری از علائم اختلال خوردن در واقع علائم گرسنگی هستند. گرسنگی و کاهش وزن ممکن است نحوه عملکرد مغز را در افراد آسیب پذیر تغییر دهد، که رفتارهای محدود کننده غذایی را تداوم بخشد و بازگشت به عادات غذایی عادی را دشوار کند.
- استرس، رفتن به دانشگاه، جابجایی، یافتن شغل جدید، یا یک مشکل خانوادگی یا رابطه‌ای، تغییر می‌تواند استرس را به همراه داشته باشد که ممکن است خطر ابتلا به اختلالات خوردن را افزایش دهد.
مقاله مرتبط:
اختلال وسواس فکری عملی (OCD) نشانه‌ها، انواع، علل، درمان
اضطراب و اختلال اضطرابی چیست؟ انواع و درمان آن
عوارض اختلال خوردن
اختلالات خوردن باعث طیف گسترده‌ای از عوارض می‌شود که برخی از آنها تهدید کننده زندگی هستند. هر چه اختلال خوردن شدیدتر یا طولانی‌تر باشد، احتمال بروز عوارض جدی مانند:
- مشکلات جدی سلامتی
- افسردگی و اضطراب
- افکار یا رفتار خودکشی
- مشکلات رشد و توسعه
- مشکلات اجتماعی و روابط
- اختلالات مصرف مواد
- مشکلات کار و مدرسه
- مرگ
مقاله مرتبط:
درمان اختلال خوردن
افراد مبتلا به اختلالات خوردن در معرض خطر بیشتری برای خودکشی و انواع و اقسام مشکلات پزشکی هستند. برای همین نیازمند به برنامه‌های درمانی متناسب با نیازهای آن فرد دارند اما احتمالا شامل یک یا چند مورد از روش‌های درمانی زیر باشد:
- روان درمانی فردی، گروهی و/یا خانوادگی
- مراقبت و نظارت پزشکی
- مشاوره تغذیه
- دارو
روان درمانی درمان اختلال خوردن
درمان مبتنی بر خانواده، نوعی روان درمانی است که در آن والدین نوجوانان مبتلا به بی‌اشتهایی عصبی مسئولیت تغذیه کودک خود را بر عهده می‌گیرند، به نظر می‌رسد در کمک به افزایش وزن و بهبود عادات غذایی و خلق و خوی افراد بسیار موثر باشد.
برای کاهش یا حذف رفتارهای پرخوری و پاکسازی، افراد ممکن است تحت درمان رفتاری شناختی (CBT) قرار گیرند، که نوع دیگری از روان درمانی است که به فرد کمک می کند یاد بگیرد که چگونه الگوهای تفکر تحریف شده یا غیر مفید را شناسایی کند و باورهای نادرست را شناسایی و تغییر دهد.
دارو برای درمان اختلال خوردن
داروهایی مانند داروهای ضد افسردگی، ضد روان پریشی یا تثبیت کننده‌های خلقی نیز ممکن است برای درمان اختلالات خوردن و سایر بیماری‌های همزمان مانند اضطراب یا افسردگی مفید باشند.
منابع:
- https://www.nimh.nih.gov/health/topics/eating-disorders
- https://www.psychologytoday.com/us/conditions/eating-disorders
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/eating-disorders/symptoms-causes/syc-20353603
- راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم.
- انجمن ملی اختلالات خوردن
- موسسه ملی بهداشت
[…] […]