اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)

اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) با در معرض قرار گرفتن یک رویداد وحشتناک آسیب‌زا(تروما) شکل می‌گیرد. نمونه‌هایی از رویدادهای آسیب‌زا که می‌توانند باعث PTSD شوند عبارتند از تجاوز جنسی، خشونت فیزیکی و جنگ. PTSD همچنین می‌تواند در پی تصادف، بلایای طبیعی (مانند آتش سوزی، زلزله، سیل) یا هر حادثه ناگهانی و مخرب رخ دهد.

در این مقاله به معرفی علائم و نشانه‌ها، دلایل و درمان اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) می‌پردازم.

احساس ترس در حین و پس از یک موقعیت آسیب‌زا اتفاقی طبیعی است. ترس تغییرات زیادی را در چند ثانیه در بدن ایجاد می‌کند تا به دفاع در برابر خطر یا فرار از آن کمک کند. این پاسخ “حمله یا فرار” یک واکنش طبیعی است که به منظور محافظت از فرد در برابر آسیب است. تقریباً همه افراد طیف وسیعی از واکنش‌ها را پس از تجربه آسیب‌زا(تروما) تجربه می‌کنند، با این حال بیشتر افراد به طور طبیعی از علائم اولیه بهبود می‌یابند. افرادی که همچنان مشکلات را تجربه می‌کنند ممکن است دچار PTSD شده باشند. افراد مبتلا به PTSD حتی زمانی که در خطر نیستند هم ممکن است احساس استرس یا ترس کنند.

مقاله مرتبط:

تروما چیست؟ علائم، انواع و درمان آن چیست؟

تروما جمعی چیست؟

علائم و نشانه‌ ها اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)

علائم اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) ممکن است در عرض یک ماه پس از یک رویداد آسیب‌زا شروع شود، اما گاهی اوقات علائم ممکن است تا سال‌ها پس از رویداد ظاهر نشوند. این علائم باعث ایجاد مشکلات قابل توجهی در موقعیت‌های اجتماعی یا کاری و در روابط فرد می‌شود.

علائم PTSD به طور کلی به چهار نوع گروه بندی می‌شوند: خاطرات مزاحم، اجتناب، تغییرات منفی در تفکر و خلق و خو و تغییر در واکنش‌های فیزیکی و عاطفی.

خاطرات مزاحم

علائم خاطرات مزاحم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خاطرات ناراحت کننده مکرر و ناخواسته از رویداد آسیب‌زا
• احیای رویداد آسیب‌زا به گونه‌ای که گویی دوباره اتفاق می‌افتد (فلش بک)
• کابوس در مورد رویداد آسیب‌زا
• پریشانی شدید عاطفی یا واکنش‌های فیزیکی به چیزی که فرد را به یاد رویداد آسیب‌زا می‌اندازد.

اجتناب

علائم اجتناب ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تلاش برای اجتناب از فکر کردن یا صحبت کردن در مورد رویداد آسیب‌زا
• اجتناب از مکان‌ها، فعالیت‌ها یا افرادی که فرد را به یاد رویداد آسیب‌زا می‌اندازد.

تغییرات منفی در تفکر و خلق و خو

علائم تغییرات منفی در تفکر و خلق ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• افکار منفی در مورد خود، دیگران یا جهان
• ناامیدی نسبت به آینده
• مشکلات حافظه، از جمله به یاد نیاوردن جنبه‌های مهم رویداد آسیب‌زا
• مشکل در حفظ روابط نزدیک
• احساس جدایی از خانواده و دوستان
• عدم علاقه به فعالیت‌هایی که زمانی از آنها فرد لذت می‌برده
• مشکل در تجربه احساسات مثبت
• احساس بی‌حسی عاطفی

مقاله مرتبط:

دلایل افسردگی، انواع افسردگی و درمان همراه با ویدیو

تغییرات در واکنش های فیزیکی و عاطفی

علائم تغییرات در واکنش‌های فیزیکی و عاطفی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• به راحتی می‌ترسند یا مبهوت می‌مانند.
• بیش از اندازه هوشیار و مراقب خطرات احتمالی هستند.
• رفتارهای خود ویرانگر، مانند نوشیدن بیش از حد الکل یا رانندگی با سرعت زیاد دارند.
• مشکل خواب
• مشکل در تمرکز
• تحریک پذیری، رفتار پرخاشگرانه
• احساس گناه یا شرم شدید

مقاله مرتبط:

آموزش مهارت کنترل خشم

آیا واکنش کودکان نسبت به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) متفاوت از بزرگسالان است؟

کودکان و نوجوانان هم ممکن است واکنش‌های شدیدی به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) داشته باشند، اما برخی از علائم آنها ممکن است مانند بزرگسالان نباشد. علائمی ‌که گاهی در کودکان بسیار کوچک (کمتر از 6 سال) دیده می‌شود، این علائم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• شب ادراری بعد از یادگیری استفاده از توالت
• فراموش کردن نحوه صحبت کردن یا ناتوانی در صحبت کردن
• اجرای مجدد رویداد آسیب‌زا در طول زمان بازی
• دلبستگی غیرمعمول با والدین یا بزرگسالان دیگر

کودکان بزرگ‌تر و نوجوانان بیشتر احتمال دارد علائمی‌ مشابه علائم بزرگسالان نشان دهند. آنها همچنین ممکن است رفتارهای مخرب یا بی‌احترامی داشته باشند‌. کودکان بزرگ‌تر و نوجوانان ممکن است به دلیل جلوگیری نکردن از آسیب یا مرگ احساس گناه کنند. آنها همچنین ممکن است افکار انتقام جویی داشته باشند.

شدت علائم اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)

علائم اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) می‌تواند در طول زمان از نظر شدت متفاوت باشد. افراد هنگامی ‌که به طور کلی استرس دارند، یا زمانی که با یادآوری آنچه که از سر گذرانده‌اند مواجه می‌شوند، ممکن است علائم PTSD بیشتری داشته باشند. به عنوان مثال ممکن است گزارشی در مورد اخبار مربوط به تجاوز جنسی ببیند و خاطرات تجاوز خود برای او تکرار شود.

سوالات متداول:

آگاهی از شرایط، هزینه و رزرو جلسات مشاوره آنلاین روانشناسی

6 قدم برای نجات کسی که قصد خودکشی دارد

درمان اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)

دارو درمانی

سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) دو دارو را برای درمان بزرگسالان مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) تأیید کرده است، سرترالین (Zoloft) و پاروکستین (Paxil) که مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) هستند. هر دوی این داروها ضد افسردگی هستند که برای درمان افسردگی نیز استفاده می‌شود. این داروها ممکن است به کنترل علائم PTSD مانند غم و اندوه، نگرانی، عصبانیت و احساس بی‌حسی کمک کنند. استفاده از داروها همراه با درمان یا قبل از شروع درمان ممکن است درمان را مؤثرتر کند.

گاهی اوقات افرادی که از این داروها استفاده می‌کنند عوارض جانبی را تجربه می‌کنند. اثرات می‌تواند ناامید کننده باشد، اما معمولا از بین می‌روند. با این حال، داروها بر روی افراد مختلف تأثیر متفاوتی دارند. هر گونه عارضه جانبی یا واکنش غیرعادی باید فوراً به پزشک گزارش شود. شایع‌ترین عوارض جانبی داروهای ضد افسردگی مانند سرترالین و پاروکستین عبارتند از:

• سردردهایی که معمولا در عرض چند روز از بین می‌روند.
• حالت تهوع که معمولا در عرض چند روز برطرف می‌شود.
• بی‌خوابی یا خواب‌آلودگی، که ممکن است در هفته‌های اول رخ دهد، اما بعد از آن برطرف می‌شود. گاهی اوقات دوز دارو باید کاهش یابد یا زمان مصرف آن باید تنظیم شود تا به کاهش این عوارض کمک شود.
• آشفتگی یا احساس بی قراری.
• مشکلات جنسی، که می‌تواند هم مردان و هم زنان را تحت تأثیر قرار دهد، از جمله کاهش میل جنسی و مشکلات داشتن و لذت بردن از رابطه جنسی.

انواع دیگری از داروها نیز وجود دارد که پزشکان ممکن است تجویز کنند، مانند موارد زیر: بنزودیازپین‌ها ممکن است برای کمک به آرامش و خواب راحت‌تر به افراد داده شود، اگرچه احتمال ایجاد وابستگی وجود دارد. داروهای ضد روان پریشی ممکن است برای افرادی که بی‌قراری شدیدتر، مشکوک بودن یا پارانویا را تجربه می‌کنند، تجویز شود. سایر داروهای ضد افسردگی مانند فلوکستین (پروزاک) و سیتالوپرام (سلکسا) می‌توانند به افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)  کمک کنند تا احساس تنش یا غم کم‌تری داشته باشند. برای افراد مبتلا به PTSD که سایر اختلالات اضطرابی یا افسردگی نیز دارند، داروهای ضد افسردگی ممکن است در کاهش علائم این بیماری‌های همزمان مفید باشند.

مقاله مرتبط:

اضطراب و انواع اختلالات اضطرابی؛ درمان، نشانه‌ها، همراه با ویدیو

روان درمانی در اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)

روان درمانی می‌تواند به صورت فردی یا گروهی انجام شود. درمان اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)  معمولاً تا زمانی طول می‌کشد که فرد یاد بگیرد که تجربه خود را مدیریت کند و با آن کنار بیاید و بتواند عملکرد بیشتری داشته باشد.

بسیاری از انواع روان درمانی می‌تواند به افراد مبتلا به PTSD کمک کند. برخی از انواع به طور مستقیم علائم PTSD را هدف قرار می‌دهند. سایر درمان‌ها بر مشکلات اجتماعی، خانوادگی یا شغلی تمرکز دارند. درمانگر ممکن است بسته به نیاز هر فرد، درمان های مختلفی را ترکیب کند.

درمان شناختی رفتاری یا CBT در درمان اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) کاملاً مؤثر است. CBT بخش های مختلفی دارد، از جمله:

• مواجهه درمانی: این روش درمانی به افراد کمک می‌کند تا از تجربه خود بیشتر آگاه شوند. ممکن است افراد را در معرض خاطره آسیب‌زا با روشی ایمن قرار دهد. از تصویرسازی ذهنی، نوشتن، یا بازدید از مکانی که رویداد رخ داده است استفاده می‌کند. درمانگر از این ابزارها برای کمک به افراد مبتلا به PTSD برای مقابله با احساسات خود استفاده می‌کند.
• بازسازی شناختی: این تکنیک به افراد کمک می‌کند تا خاطرات و تجربیات خود را درک کنند. گاهی اوقات افراد این رویداد را به گونه‌ای متفاوت از نحوه وقوع آن به یاد می‌آورند. آنها ممکن است در مورد چیزی که تقصیر آنها نیست احساس گناه یا شرم کنند. درمانگر به افراد مبتلا به PTSD کمک می‌کند تا به شیوه ای واقع بینانه به آنچه روی داده است نگاه کنند.

همچنین انواع دیگری از درمان وجود دارد که می‌تواند به افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) کمک کند و ممکن است مراجعه‌کننده بخواهد با درمانگر خود در مورد گزینه‌های درمانی و تمرکز درمانی صحبت کند که ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• استفاده از مهارت های آرام سازی و کنترل خشم
• بهبود عادات خواب، رژیم غذایی و ورزش
• حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم (EMDR) درمانی برای خاطرات آسیب‌زا است که شامل عناصر مواجهه درمانی و درمان شناختی رفتاری، همراه با تکنیک‌هایی (صداها، حرکات چشم، ضربه های دست) است که باعث ایجاد تغییر در توجه می‌شود. شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه عنصر درمانی منحصر به فرد برای EMDR، تغییر توجه، ممکن است در دسترسی و پردازش مواد آسیب‌زا مفید باشد.

• Instagram
• YouTube
• WhatsApp

منابع:

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/post-traumatic-stress-disorder/symptoms-causes/syc-20355967

https://www.nimh.nih.gov/health/topics/post-traumatic-stress-disorder-ptsd#:~:text=Post%2Dtraumatic%20stress%20disorder%20(PTSD,danger%20or%20to%20avoid%20it.

https://www.psychologytoday.com/intl/conditions/post-traumatic-stress-disorder