طرحواره پذیرش جویی/ جلب توجه در حوزه چهارم طرحواره‌ها قرار می‌گیرد. یکی از مواردی که در دوران کودکی باید به آن توجه شود توانمندی خودابرازگری است. یعنی کودک بتواند آزادانه نیازها احساسات و تمایلات طبیعی خود را ابراز و درخواست کند. این طرحواره از درست ارضا نشدن این نیاز شکل گرفته است. در این مقاله به تعریف طرحواره پذیرش جویی/ جلب توجه، نشانه‌ها، آثار، علل شکل‌گیری، تفاوت با دیگر طرحواره‌ها و درمان آن می‌پردازم.
آشنایی بیشتر در مورد طرحواره و انواع طرحواره‌ها
این که بخواهیم دیگران ما را دوست داشته باشند بسیار سالم و طبیعی است و یکی از نیازهای ضروری ما برای بقا است. در گذشته زمانی که ما در قبایل زندگی می‌کردیم تنها راه محافظت از خود حضور در گروه بود، بنابراین اگر “تایید” نمی‌شدیم احتمالاً از گروه بیرون رانده می‌شدیم و در تنهایی خود به سمت مرگ حرکت می‌کردیم. تایید خواهی و پذیرش جویی تنها زمانی به مشکل تبدیل می‌شود که ما را دچار مشکلات عاطفی کند یا مانع دستیابی به رضایت شخصی شود.
افرادی که طرحواره پذیرش جویی/ جلب توجه در آن‌ها فعال است حاضر هستند به هر قیمتی که شده از دیگران تایید و توجه بگیرند چون تاکید افراطی بر گرفتن توجه دارند. می‌خواهند برای خودشان بین افراد جامعه جایی باز کنند و این کار را به قیمت از دست دادن احساس ((خود واقعی)) انجام می‌دهند. این افراد زمانی خودشان را ارزشمند می‌دانند که دیگران آن‌ها را تایید کنند یعنی احساس ارزشمندی آن‌ها وابسته با واکنش‌های دیگران است و این احساس به تمایلات طبیعی خود آن‌ها وابسته نیست.
این افراد دنبال مقام و منزلت هستند، به ظاهر و جذابیت ظاهری خود خیلی توجه دارند. خیلی به دنبال پول و ثروت هستند. خیلی برایشان مهم است که مورد پذیرش اطرافیان قرار بگیرند. فقط و فقط به این دلیل که توجه بگیرند، تایید و تحسین بشوند. دقت داشته باشید دنبال کردن موارد فوق برای کسب قدرت و کنترل دیگران نیست فقط برای جلب توجه است. فعال بودن طرحواره پذیرش جویی/ جلب توجه در برخی موارد منجر به تصمیم گیری‌های غیرقابل اطمینان و ناخوشایند در زندگی می‌شود و این تصمیم‌گیری‌های نادرست بیشتر به دلیل حساسیت زیادی است که این افراد نسبت به طرد شدن دارند. عزت نفس افراد داری طرحواره پذیرش جویی/ جلب توجه به شدت وابسته به واکنش‌های دیگران است یعنی اگر این افراد توسط اطرافیان پذیرفته شوند احساس آرامش خواهند داشت. این افراد برای احساس ارزشمندی به جای اینکه بر واکنش‌های خودشان تمرکز داشته باشند بیشتر بر روی واکنش‌های دیگران تمرکز دارند.
طرحواره پذیرش جویی/ جلب توجه در دو شکل بروز می‌کند:
1. تاکید جویی: این افراد می‌خواهند که همه آن‌ها را دوست داشته باشند و مورد پذیرش همگان قرار گیرند.
2. مورد احترام و به رسمیت شناخته شده: این افراد بیشتر در جستجوی احترام هستند و می‌خواهند که اطرافیان او را جدی بگیرند و به رسمیت بشمرند.
نوع اول را بیشتر در افراد نارسیسم مشاهده می‌شود که این افراد بیشتر بر پول، دارایی، ظاهر و… تاکید زیادی دارند که از این طریق می‌کوشند احترام دیگران را جلب کنند.
این افراد حتی رفتارهای خاصی چون همکاری بالا و رفتار مورد رضایت و خوشایند دیگران را انجام می‌دهند. کلاً سرویس می‌دهند که بتوانند تایید بگیرند. اطرافیان این افراد از اینکه آن‌ها اینقدر تلاش می‌کنند که خودشان را در خدمت به دیگران نشان دهند حس خوبی ندارد و احساس ناراحتی می‌کنند.
باور بنیادی طرحواره پذیرش جویی/ جلب توجه این است که اطرافیان در صورتی آن‌ها را می‌پذیرند که: “من را تایید یا تحسین کنند و من در صورتی آدم با ارزشی هستم که دیگران من را تایید کنند“. در واقع نوعی جبران افراطی طرحواره نقص و شرم، انزوای اجتماعی و محرومیت هیجانی را دارند.
نشانه های طرحواره پذیرش جویی/ جلب توجه
- بسیار نگران هستند که مردم در مورد آن‌ها چه فکری می‌کنند.
- بسیاری از تصمیمات آن‌ها بر اساس نظرات دیگران بوده است.
- در موقعیت‌های اجتماعی، مضطرب می‌شوند که مردم آن‌ها را قضاوت کنند یا آن‌ها را دوست نداشته باشند.
- افراد دارای طرحواره پذیرش جویی/ جلب توجه تمایل دارند با توجه به اینکه با چه کسی هستند، نحوه رفتار و صحبت خود را تغییر دهند.
- احساس نمی‌کنند هویت و شخصیت قوی دارند.
- تحسین و توجه زیاد دیگران باعث می‌شود احساس ارزشمندی کنند.
- می‌خواهند همه آن‌ها را دوست داشته باشند.
- داشتن پول و موقعیت برای آن‌ها واقعا مهم است.
- عزت نفس این افراد بسیار به آنچه دیگران در مورد آن‌ها فکر می‌کنند بستگی دارد.
- بیش از اندازه در مورد این که با دیگران چه رفتاری داشتند و آیا ناراحت شدند، فکر می‌کنند و نگران هستند.
آثار طرحواره جلب توجه
- یکی از مشکلات اصلی طرحواره پذیرش جویی/ جلب توجه، از دست دادن حس خود واقعی و هویت داشتن است چون به کلی نیازها، احساسات و خواسته‌های واقعی خود را نادیده می‌گیرد. این افراد آنقدر زمان و انرژی صرف می‌کنند تا بفهمند چه چیزی باعث می‌شود دیگران آن را دوست داشته باشند که در نهایت خودشان خسته می‌شوند، زیرا در مورد چیزهایی که گفتند یا انجام دادند نشخوار فکری می‌کنند.
- افراد دارای طرحواره پذیرش جویی/ جلب توجه می‌توانند مانند یک آفتاب پرست باشند زیرا همیشه با توجه به اینکه با چه کسی هستند، شخصیت خود را تغییر می‌دهند.
- ظاهر واقعاً برای آن‌ها بسیار مهم است، بنابراین به بدن، مو، لباس و دارایی‌های مادی خود کاملاً وسواس پیدا می‌کنند.
- افراد دارای طرحواره پذیرش جویی/ جلب توجه در جمع هیچوقت آرامش ندارند زیرا دائماً نگران هستند که ممکن است چیزی بگویند که دیگران را ناراحت کنند، احمق یا خسته کننده به نظر برسند، این نگرانی‌ها می‌تواند باعث اضطراب اجتماعی زیادی در آن‌ها شود.
- این افراد با کمبود عزت نفس، احساس پوچی، تنهایی، سردرگمی و در نهایت افسردگی دست و پنجه نرم می‌کنند .
- از آنجا که افراد دارای طرحواره پذیرش جویی/ جلب توجه، واقعاً نمی‌دانند چه کسی هستند، نمی‌توانند روابط صمیمی عمیقی را با دیگران برقرار کنند و نیاز به ارتباط صمیمی در این افراد به ندرت برآورده می‌شود.
- طرحواره پذیرش جویی/ جلب توجه همچنین باعث حساسیت بیش از حد به طرد شدن در این افراد می‌شود که تأثیر زیادی بر روابط و وضعیت عاطفی آن‌ها دارد. گاهی اوقات یک اختلاف نظر را به عنوان “طرد شدن” می‌بینند و به دیگران حمله می‌کنند یا به شدت ناراحت و احساساتی می‌شوند.
- افراد دارای طرحواره پذیرش جویی/ جلب توجه همچنین واقعاً در زندگی خود احساس رضایت نمی‌کنند زیرا اکثر انتخاب‌های آن‌ها با در نظر گرفتن نیازها و خواسته‌های دیگران است نه خواسته‌های خودشان.
- در نهایت این افراد مشاغلی را انجام می‌دهند که دوست ندارند، روابطی دارند که بسیار سطحی هستند و سرگرمی‌هایی را انجام می‌دهند که صرفاً از دید دیگران «باحال» هستند و خوب به نظر می‌رسند.
علل شکل گیری طرحواره پذیرش جویی/ جلب توجه
افراد دارای طرحواره پذیرش جویی/ جلب توجه در کودکی یاد گرفتند که برای جلب توجه دیگران تلاش کنند چون والدین این افراد آن‌ها را به این کار ترغیب و تشویق می‌کردند. کودک با جلب توجه از اطرافیان و والدین مورد تایید قرار می‌گرفت اما این رفتار افراطی برای توجه قرارگرفتن، آن‌ها را از خود واقعی‌شان دور کرده است زیرا آن‌ها به دیگر نیازهای اساسی و طبیعی خودشان در آن دوران بی‌توجه بودند.
در اکثر موارد والدین حمایت کننده نبودند که طرحواره پذیرش جویی/ جلب توجه شکل گرفته است و با محرومیت هیجانی مرتبط می‌شود ولی در برخی موارد جلب توجه را در کودکان دارای والدین با محبت هم دیده می‌شود البته والدین با محبتی که خودشان هم به دنبال جلب توجه بودند. برخی والدین خیلی بچه دوست و فرزند سالار هستند و در عین حال هم به ظواهر امر و کارها هم بسیار اهمیت می‌دهند. کودکان این خانواده‌ها احساس می‌کنند که به آن‌ها محبت شده است اما قادر نیستند هویت با ثبات و وابسته به ارزیابی درونی خودشان را ایجاد کنند. احساس آن‌ها از خودشان، وابسته به واکنش دیگران است پس آن‌ها یک خود غیرواقعی دارند. این افراد برای نگه داشتن اطرافیان و گرفتن توجه، چاپلوسی می‌کنند. در برخی موارد اهل پز دادن هستند، گاهی هم مخفیانه و زیرکانه در حال دست انداختن دیگران خواهند بود تا احساس غرور خودشان را ارضاء کنند.
تفاوت طرحواره پذیرش جویی/ جلب توجه با دیگر طرحواره ها
• طرحواره پذیرش جویی و جلب توجه خیلی به طرحواره معیارهای سرسختانه نزدیک است. ریشه تحولی این دو خیلی شبیه به هم است ولی انگیزه افراد دارای این دو طرحواره متفاوت است. افراد پذیرش‌جو بخاطر تایید بیرونی دست به این کارها می‌زنند ولی افراد دارای معیارهای سرسختانه به دلیل ارزش‌های درونی خود به این اعمال اقدام می‌کنند(تایید درونی می‌خواهند).
• طرحواره پذیرش جویی با طرحواره اطاعت هم نزدیک است. در طرحواره اطاعت رفتار به خاطر ترس است ولی در طرحواره پذیرش جویی ترسی وجود ندارد بلکه توجه می‌خواهد.
• طرحواره پذیرش جویی با طرحواره استحقاق هم نزدیک است بزرگنمایی افراد پذیرش‌جو برای برتری طلبی نیست ولی افراد دارای طرحواره استحقاق بزرگنمایی را برای کنترل دیگران انجام می‌دهند و نشانه قدرت‌طلبی است پس هدف این دو متفاوت است. در برخی موارد جلب توجه به شکل سازگارانه بروز می‌کند مثل هنرمندان و سیاستمداران که انسان‌های موفقی هستند.
درمان
برای درمان طرحواره پذیرش جویی/ جلب توجه مانند دیگر طرحواره‌ها نیاز به مراجع به روانشناسِ طرحواره درمانگر است. طرحواره درمانگر پس از انجام تست و مصاحبه، طرحواره یا طرحواره‌های فرد را شناسایی می‌کند و بعد از تشخیص طرحواره فرد، شروع به طرحواره درمانی می‌کند.
من را شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید
منبع:
بدون دیدگاه