تروما چیست؟ علائم، انواع و درمان آن چیست؟
تروما(Trauma) پاسخ عاطفی فرد به یک تجربه و رویداد آسیب‌زا و وحشتناک است. برخلاف سختی‌های معمول زندگی، رویدادهای آسیب‌زا معمولاً ناگهانی، غیرقابل پیش‌بینی و تهدیدی برای زندگی هستند و آسیبی که فرد احساس می‌کند خارج از کنترل اوست. مهم‌تر از همه، این رویدادها تا حدی آسیب‌زا هستند که احساس امنیت فرد را تضعیف می‌کنند و این حس را ایجاد می‌کنند که هر لحظه ممکن است فاجعه‌ای رخ دهد. از دست دادن والدین در دوران کودکی، تصادفات رانندگی، خشونت فیزیکی، تجاوز جنسی، تجارب جنگی، از دست دادن غیرمنتظره یکی از عزیزان و بلایای طبیعی معمولاً رویدادهای آسیب زا هستند.
همه کسانی که یک رویداد آسیب‌زا را تجربه می‌کنند دچار تروما نمی‌شوند. انواع مختلفی از تروما نیز وجود دارد. برخی از افراد دچار علائمی می‌شوند که پس از چند هفته برطرف می‌شود، در حالی که برخی دیگر اثرات طولانی مدت بیشتری خواهند داشت.
در این مقاله، انواع مختلف تروما، علائم تروما و گزینه‌های درمانی موجود را مورد بحث قرار می‌دهیم.
تروما چیست؟
اصطلاح تروما در منابع فارسی ترجمه‌های متفاوتی دارد مانند: رویداد آسیب‌زا، تجربه آسیب‌زا، سانحه، زخم روحی و…
به گفته انجمن روانشناسی آمریکا (APA)، تروما “یک پاسخ عاطفی به یک رویداد وحشتناک مانند یک تصادف، تجاوز جنسی، یا بلای طبیعی است.”
فرد آسیب دیده می‌تواند طیف وسیعی از احساسات را بلافاصله پس از رویداد و در دراز مدت تجربه کند.(مانند احساس خفگی، درماندگی، شوکه شدن و…). تروما همچنین می‌تواند علائم فیزیکی ایجاد کند.
تروما می‌تواند اثرات بلندمدتی بر آرامش فرد داشته باشد. اگر علائم ادامه یابد و از شدت آن کاسته نشود، می‌تواند نشان دهنده این باشد که تروما به یک اختلال سلامت روانی به نام اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) تبدیل شده است.
مقاله مرتبط:
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) چیست؟
انواع تروما
- تروما حاد: پریشانی شدیدی است که بلافاصله پس از یک رویداد آسیب‌زا رخ می‌دهد. این پریشانی کوتاه مدت است. نمونه‌های رایج عبارتند از: تصادف اتومبیل، تجاوز فیزیکی یا جنسی و مرگ ناگهانی یکی از عزیزان.
- تروما مزمن: ناشی از قرار گرفتن مکرر و طولانی مدت در معرض رویدادهای بسیار استرس‌زا و آسیب‌زا است. به عنوان مثال می‌توان به موارد کودک آزاری، قلدری یا خشونت خانگی اشاره کرد.
- تروما پیچیده: ناشی از قرار گرفتن در معرض چندین رویداد آسیب‌زا است که امکان رهایی از آنها نیست.
- تروما ثانویه (جانشین): در این نوع از در معرض قرار گرفتن با کسانی که رویداد آسیب‌زا را تجربه کردند، می‌تواند پدید آید. مانند آتش‌نشانی که برای اولین بار با یک سانحه وحشتناک روبرو شده است.
مقاله مرتبط:
علائم تروما
علائم تروما از خفیف تا شدید متغیر است. عوامل زیادی تعیین کننده این است که که یک رویداد آسیب‌زا چگونه بر یک شخص تأثیر می‌گذارد، از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وجود سایر مشکلات سلامت روان
- مواجهه قبلی داشتن با رویدادهای آسیب‌زا
- نوع و ویژگی‌های رویداد آسیب‌زا
- میزان توانایی فرد برای کنترل شرایط و هیجانات
مقاله مرتبط:
آموزش مهارت کنترل و مدیریت خشم همراه با ویدیو
علائم عاطفی و روانی
این افراد ممکن است چنین نشانه‌های عاطفی و روانی را از بروز دهند
- انکار
- عصبانیت
- ترس
- غمگینی
- شرم
- گیجی
- اضطراب
- افسردگی
- بی‌حسی
- احساس گناه
- ناامیدی
- تحریک پذیری
- مشکل در تمرکز
مقاله مرتبط:
نشانه‌ها، انواع و درمان افسردگی چیست؟
علائم فیزیکی
همراه با یک واکنش عاطفی، تروما می‌تواند علائم فیزیکی را نیز ایجاد کند. مانند:
- سردرد
- علائم گوارشی
- خستگی
- تپش قلب
- تعریق
- پرش و لرزش عضلانی
افراد همچنین ممکن است به سایر مشکلات سلامت روان مانند افسردگی، اضطراب و مشکلات سوء مصرف مواد دچار شوند.
مقاله مرتبط:
اختلال اضطرابی چیست؟ نشانه‌ها، انواع و درمان آن چیست؟
چه تجربه هایی سبب تروما می‌شود؟
- مورد قلدری قرار گرفتن
- آزار و اذیت
- آزار جسمی، روانی یا جنسی
- تجاوز جنسی
- تصادفات
- زایمان
- بیماری‌هایی که تهدید کننده زندگی هستند
- از دست دادن ناگهانی یکی از عزیزان
- ربوده شدن
- اقدامات تروریستی
- بلایای طبیعی
- جنگ
تروما در دوران کودکی
تحقیقات نشان می‌دهد که کودکان در برابر تروما آسیب‌پذیرتر هستند زیرا مغز آنها هنوز در حال رشد است و کودکان در طول حوادث وحشتناک استرس شدیدی را تجربه می‌کنند خود این موضوع سبب ترشح بیشتر هورمون‌های مربوطه در مغز می‌شود.
تروما در دوره کودکی می‌تواند رشد طبیعی مغز را مختل کند. در نتیجه می‌تواند به طور قابل توجهی بر رشد عاطفی، سلامت روان، سلامت جسمی و رفتار کودک تأثیر بگذارد. همچنین احساس ترس و درماندگی ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد.
مقاله مرتبط:
درمان
اولین قدم و مهم‌ترین قدم برای درمان، روانی‌درمانی است.
روان درمانی
انواع درمانی که یک فرد آسیب دیده می‌تواند از آن بهره‌مند شود عبارتند از:
- درمان شناختی رفتاری
درمان شناختی رفتاری (CBT) به افراد کمک می‌کند تا الگوهای فکری خود را تغییر دهند تا بر رفتارها و احساسات خود تأثیر بگذارند
- حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم (EMDR)
حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم یا EMDR یکی دیگر از درمان های رایج تروما است. در طول EMDR، افراد برای مدت کوتاهی تجارب آسیب‌زای خاصی را تجربه می‌کنند در حالی که درمانگر حرکات چشم آنها را هدایت می‌کند. هدف EMDR کمک به افراد برای پردازش و ادغام خاطرات آسیب‌زا است.
آگاهی از شرایط، هزینه و رزرو جلسات مشاوره آنلاین روانشناسی
دارو درمانی
دارو به تنهایی نمی‌تواند تروما یا PTSD را درمان کند، اما می‌تواند به فرد در مدیریت علائمی مانند اضطراب، افسردگی و اختلالات خواب کمک کند. فرد برای مصرف دارو حتما باید به روانپزشک مراجعه کند.
مراقبت از خود
تمرین خود مراقبتی می‌تواند به افراد کمک کند تا با علائم عاطفی، روانی و جسمی تروما کنار بیایند. نمونه‌هایی از خودمراقبتی عبارتند از:
- ورزش
تروما می‌تواند پاسخ سیستم دفاعی بدن یعنی حمله یا فرار را فعال کند. ورزش می‌تواند به کاهش برخی از این اثرات کمک کند. 30دقیقه ورزش روزانه می‌تواند کمک زیادی به فرد در این زمینه کند.
- ذهن آگاهی
تنفس آگاهانه و سایر تمرین‌های مبتنی بر تمرکز حواس می‌تواند افراد را در زمان حال مستقر کند، که می‌تواند آنها را از تجربه مجدد رویداد آسیب‌زا باز دارد.
مقاله مرتبط:
- ارتباط با دیگران
کناره گیری و منزوی شدن یکی از علائم رایج تروما است. با این حال، ارتباط با دوستان و خانواده مهم است. به گفته انجمن اضطراب و افسردگی آمریکا، برقراری ارتباط با افراد می‌تواند به جلوگیری از تبدیل شدن این اختلال به PTSD کمک کند.
منابع:
[…] تروما چیست؟ علائم، انواع و درمان آن چیست؟ […]
[…] تروما چیست؟ علائم، انواع و درمان آن چیست؟ […]
[…] آسیب‌زا(تروما): اگر رویدادهای آسیب‌زا یا استرس‌زا را فرد تجربه […]
[…] یا قربانی شدن؛ زمانی است که فرد دچار آسیب‌های جدی، تروما، تجربه‌های آسیب‌زا یا مورد سوءاستفاده قرار گرفته […]