هر کودکی نیاز دارد در خانواده حس استقلال، خودمختاری و حس توانمندی را تجربه کند تا بتواند مسئولیت‌پذیر شود و گلیم خود را در زندگی از آب بیرون بکشد وقتی این حس‌ها را تجربه نکند طرحواره گرفتار / خود تحول نیافته در فرد شکل می‌گیرد.
افراد دارای طرحواره گرفتار / خود تحول نیافته معتقد هستند بدون حمایت دیگران قادر به ادامه زندگی نیستند و بدون حمایت دیگران قادر به تجربه شادی نیستند. احساس می‌کنند وجودشان با دیگران ادغام شده است و هویت جداگانه‌ای ندارند. این افراد حریم خصوصی ندارند و در هم آمیختگی زیادی با دیگران دارند. بدون حمایت دیگران قادر به انجام عملکرد مناسبی نیستند.
در این مقاله به تعریف طرحواره گرفتار / خود تحول نیافته و نشانه‌ها، آثار آن در زندگی فرد، علل شکل‌گیری، مکانیزم‌های دفاعی و درمان آن می‌پردازم.
آگاهی بیشتر در مورد طرحواره و انواع طرحواره‌ها
افراد دارای طرحواره گرفتار / خود تحول نیافته، در کسب هویت فردی احساس بی‌کفایتی دارند. حد و مرز هویت خود را نمی‌داند و نمی‌تواند هویت خود را از هویت شخص دیگر(والدین، همسر، رئیس یا دوست صمیمی) جدا کنند. احساس می‌کنند که هویتشان با هویت فرد دیگر در هم آمیخته و یکی است. این افراد اعتقاد دارند که نه خودشان و نه آن شخص دیگر هیچکدام نمی‌توانند بدون دیگری ادامه دهند. از نظر هیجانی به هم وابسته‌اند و هریک به تنهایی نمی‌توانند بدون حمایت دیگری به حیات ادامه دهند، زیرا همواره به همدیگر احتیاج دارند. این افراد پیوند نزدیک و بسیار قویی با والد خود برقرار می‌کنند و انگار که این دو، یک نفر هستند معتقدند ایجاد حد و مرز با والد کار اشتباهی است و وقتی هم این عمل را انجام بدهند فکر می‌کنند اشتباه کرده‌اند و احساس گناه می‌کنند. این افراد همه افکار، احساسات و رفتارهای ناهمخوان با والد را سرکوب می‌کنند و اگر زمانی بخواهند این زنجیرها را پاره کنند و نقش مستقلی بیابند به شدت احساس گناه می‌کنند. اشتغال ذهنی مداوم این افراد در ارتباط با یکی از افراد مهم زندگی است (اغلب والدین) باعث زندگی بی‌هدف و غرق در شخصیت طرف مقابل می‌شود. این افراد به شدت نیازمند دیگران هستند و بدون دیگران نمی‌توانند ادامه بدهند با طرف مقابل انگار یک روح در دو بدن هستند. احساس می‌کنند می‌توانند ذهن طرف مقابل را بخوانند و حتی بدون سوال از طرف مقابل می‌داند او چه احساسی دارد. این افراد نمی‌دانند چه کسی هستند و چه تمایلاتی دارند، ویژگی خاص یا استعداد خاصی را در خود پرورش نداده‌اند و از استعدادهای طبیعی خود بهره نبرده‌اند.
افراد دارای طرحواره گرفتار / خود تحول نیافته خودافشاگری بالایی دارند تمام رازهای زندگی خود را به دیگران می‌گویند و از دیگران هم خودافشاگری می‌خواهند یعنی انتظار دارند که آن‌ها هم رازهای زندگی خود را برملا کنند.
افراد دارای طرحواره گرفتار / خود تحول نیافته، چون فقدان هویت فردی و فردیت یافتگی دارند احساس تهی بودن، پوچی و بی‌معنایی می‌کنند و در مسیر زندگی کلاً سرگردانند و نمی‌دانند دنبال چه می‌گردند نمی‌دانند چرا هستند و چه چیزی می‌خواهند و دلیل حیات و زندگی خود را هم نمی‌دانند.
علل شکل گیری طرحواره گرفتار / خود تحول نیافته
معمولاً خود تحول نیافته بعد از خود گرفتار بروز می‌کند و رخ می‌دهد مثلاً افرادی که در دوران کودکی خود تحت سلطه دیگران بودند ممکن است هیچ‌وقت نتوانند به هویت مستقل دست پیدا کنند دلیل این امر این است که این افراد همیشه تحت فشار بودند تا هرچه را که والدین متوقعشان می‌گویند را انجام دهند. معمولا والدین خودشیفته‌ای داشته‌اند. با این وجود فرد گرفتار یکی از والدین می‌شود(درهم‌آمیختگی) و پیامد آن خود تحول نیافته(رشد نیافته) است.
این افراد فکر می‌کنند زندگی والدینشان واقعی‌تر از زندگی خودشان است به همین دلیل عقاید، انتخاب‌ها، علاقمندی‌ها و اهداف آن‌ها دقیقا همان عقاید، انتخاب، علاقمندی و اهداف شخصی والدین است.
مکانیزم دفاعی طرحواره گرفتار / خود تحول نیافته
تسلیم: این افراد مثل یک کودک رفتار می‌کنند و هر چیزی را با مادرشان در میان می‌گذارند. حتی در بزرگسالی زمانی که زندگی مستقل را شروع می‌کنند باز هم مانند کودک رفتار می‌کنند و اصلاً بزرگ نمی‌شوند.
اجتناب: افراد دارای طرحواره گرفتار / خود تحول نیافته از هر نوع روابط صمیمانه فراری هستند. اصلاً مسئولیت‌پذیری ندارند و هرگز نمی‌خواهند روی پای خود بایستند و مستقل شوند.
جبران افراطی: این دسته از افراد کلاً تلاش می‌کنند که به افراد مهم زندگی خود ثابت کنند که بزرگ شده‌اند و فردی مستقل شده‌اند و روی پای خود ایستاده‌اند.
درمان
برای درمان طرحواره گرفتار / خود تحول نیافته مانند دیگر طرحواره‌ها نیاز به مراجع به روانشناسِ طرحواره درمانگر است. طرحواره درمانگر پس از انجام تست و مصاحبه، طرحواره یا طرحواره‌های فرد را شناسایی می‌کند و بعد از تشخیص طرحواره فرد، شروع به طرحواره درمانی می‌کند.
من را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید
منبع:
https://www.mind-balance.org/post/enmeshment-undeveloped-self-schema
[…] آشنایی بیشتر با طرحواره گرفتار / خود تحول نیافته […]